%A Jakub Jurkowski
%J ?????? ????????????? ?????????? ???????????? ????? ????? ??????
%T "Sacrum, przemoc, rytua? ? ''poetyka dionizyjska'' w ''Jaskini filozof?w'' Zbigniewa Herberta
%X Artyku? jest hermeneutyczn? pr?b? eksplikacji dramatu ''Jaskinia filozof?w'', w kt?rym obecne s? rozliczne paralele intertekstualnie wi???ce go z greck? kultur?, filozofi?, religi? i tragedi? (na przyk?ad ''Bachantkami'' Eurypidesa). ''Jaskinia filozof?w'' to pierwszy dramat Herberta, kt?ry doczeka? si? ju? bardzo wielu komentarzy. Tytu?em nawi?zuje do alegorii jaskini z si?dmej ksi?gi Politei Platona. ''Jaskini filozof?w'' (podobnie jak ca?ej tw?rczo?ci Herberta) patronuje dw?ch ''my?licieli dramatycznych''. Wymieniony w li?cie Herberta do Jerzego Zawieyskiego S?ren Kierkegaard i pojawiaj?cy si? w korespondencji z Henrykiem Elzenbergiem Friedrich Nietzsche. W swojej sztuce Herbert dokonuje reinterpretacji postaci Sokratesa, kt?ra nabiera prawdziwie tragicznego charakteru, wpisuj?c si? tym samym w szereg Sokratejskich konterfekt?w nowo?ytnej europejskiej tradycji filozoficznej. G??wnym przeciwnikiem Sokratesa jest Dionizos, w konfrontacji z kt?rym Sokrates zdobywa prawdziw? wiedz? o sobie samym. Dokonuj?ca si? w mrokach celi metaforyczna katabasis, nekyia to rytua? przej?cia (rites de passage), kt?ry umo?liwia Sokratesowi reintegracj? na g??bszym poziomie oraz pozwala mu dotkn?? prawdy o ?yciu, osi?gn?? samopoznanie, powr?ci? do ojczyzny swojsko?ci i dojrze? najg??bsze konsekwencje swoich czyn?w. Dionizyjski logos tym si? r??ni od logosu Sokratejskiego, ?e nie stara si? harmonizowa? b?d? rozwi?zywa? sprzeczno?ci, ale ods?oni? w jednostce i ?wiecie koegzystencj? podstawowych przeciwie?stw. Dopuszcza do g?osu to, co by?o st?umione, i zdeprecjonowane jako niegodne, bezwarto?ciowe, nielogiczne. Filozof jest zmuszony do stopniowej, weryfikacji swojego ogl?du rzeczywisto?ci oraz otworzenia si? na wypieran?, czy raczej niedocenion? dot?d przez niego, dziedzin? sacrum, czyli tego, co Rudolf Otto nazwie mianem misterium tremendum et fascinosum
%N 2 (86)
%K Herbert, antyk, Jaskinia filozof?w, Sokrates, Bachantki, Eurypides, Dionizos, Apollo.
%P 5-16
%D 2017
%I ???-?? ??? ??. ?.??????
%L zu225990