Jurkowski, Jakub
(2017)
"Sacrum, przemoc, rytuał – ''poetyka dionizyjska'' w ''Jaskini filozofów'' Zbigniewa Herberta.
Вісник Житомирського державного університету імені Івана Франка (2 (86)).
с. 5-16.
ISSN 2076-6173
Опис
Artykuł jest hermeneutyczną próbą eksplikacji dramatu ''Jaskinia filozofów'', w którym obecne są rozliczne paralele intertekstualnie wiążące go z grecką kulturą, filozofią, religią i tragedią (na przykład ''Bachantkami'' Eurypidesa). ''Jaskinia filozofów'' to pierwszy dramat Herberta, który doczekał się już bardzo wielu komentarzy. Tytułem nawiązuje do alegorii jaskini z siódmej księgi Politei Platona. ''Jaskini filozofów'' (podobnie jak całej twórczości Herberta) patronuje dwóch ''myślicieli dramatycznych''. Wymieniony w liście Herberta do Jerzego Zawieyskiego Søren Kierkegaard i pojawiający się w korespondencji z Henrykiem Elzenbergiem Friedrich Nietzsche. W swojej sztuce Herbert dokonuje reinterpretacji postaci Sokratesa, która nabiera prawdziwie tragicznego charakteru, wpisując się tym samym w szereg Sokratejskich konterfektów nowożytnej europejskiej tradycji filozoficznej. Głównym przeciwnikiem Sokratesa jest Dionizos, w konfrontacji z którym Sokrates zdobywa prawdziwą wiedzę o sobie samym. Dokonująca się w mrokach celi metaforyczna katabasis, nekyia to rytuał przejścia (rites de passage), który umożliwia Sokratesowi reintegrację na głębszym poziomie oraz pozwala mu dotknąć prawdy o życiu, osiągnąć samopoznanie, powrócić do ojczyzny swojskości i dojrzeć najgłębsze konsekwencje swoich czynów. Dionizyjski logos tym się różni od logosu Sokratejskiego, że nie stara się harmonizować bądź rozwiązywać sprzeczności, ale odsłonić w jednostce i świecie koegzystencję podstawowych przeciwieństw. Dopuszcza do głosu to, co było stłumione, i zdeprecjonowane jako niegodne, bezwartościowe, nielogiczne. Filozof jest zmuszony do stopniowej, weryfikacji swojego oglądu rzeczywistości oraz otworzenia się na wypieraną, czy raczej niedocenioną dotąd przez niego, dziedzinę sacrum, czyli tego, co Rudolf Otto nazwie mianem misterium tremendum et fascinosum
Actions (login required)
 |
Перегляд елементу |
